استفاده از کروماتوگرافی لایه نازک با عملکرد بالا (HPTLC) در بررسی بهبود فرآیند عصاره‌گیری از گیاه استویا ربادیانا با استفاده از امواج فراصوت

مقدمه: در دهه­های اخیر با توجه به ابتلای شمار زیادی از افراد به بیماری دیابت، گرایش به  استفاده از جایگزین­های طبیعی برای شیرین­کننده­ها افزایش یافته است. یکی از مهمترین جایگزین­های طبیعی، عصاره گیاه استویا ربادیانا می­باشد. در این تحقیق از امواج فراصوت جهت بهینه­سازی فرآیند عصاره­گیری از گیاه استویا ربادیانا استفاده شد. همچنین روش کروماتوگرافی لایه نازک با عملکرد بالا (HPTLC) به عنوان روشی سریع و دقیق جهت آنالیز کمی عصاره­گیری مورد استفاده قرار گرفت.  مواد و روش­ها: در ابتدا مناسب­ترین حلال برای استخراج عصاره آبی گیاه استویا ربادیانا از بین حلال های آب، مخلوط آب-متانول، متانول، مخلوط آب-اتانول و اتانول انتخاب شده و سپس فرآیند عصاره­گیری به روش سوکسله (با مدت زمان­های مختلف) و با استفاده از امواج فراصوت (با توان­ها و مدت زمان­های مختلف) انجام شد و میزان عصاره استخراج شده با این دو روش با یکدیگر مقایسه و نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ­ها: نتایج نشان داد که آب نسبت به دیگر حلال­ها نتایج بهتری برای استخراج نشان می­دهد. سپس فرآیند استخراج به کمک سوکسله و همچنین امواج فراصوت انجام شد. بررسی شرایط زمانی مختلف در سوکسله و شرایط مختلف توانی و زمانی در فراصوت، برتری چشم­گیر روش فراصوت را در استخراج استویوزید به مقدار g/mlμ  61/811 در مدت زمان 2 دقیقه و توان 90 واتنسبت به روش سوکسله به مقدار g/mlμ 70/795 در مدت 2 ساعت نشان داد. نتیجه­ گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده از تابش فراصوت در استخراج شیرین­کننده از گیاه استویا ربادیانا می­تواند به عنوان یک گزینه مناسب برای بهره­برداری آزمایشگاهی و صنعتی مد نظر قرار گیرد. مدت زمان استخراج بسیار کوتاه، استفاده از آب به عنوان حلالی بی­خطر، مصرف انرژی اندک و عدم نیاز به روش­های آماده­سازی پیچیده و وقت­گیر و همچنین بهره­گیری از روش HPTLC به عنوان روشی سریع، ساده و کارآمد برای شناسایی کیفی و کمی از مزایای روش مورد استفاده در این کار تحقیقاتی است.